Yeni  Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği  30.07.2008 tarih ve 26952 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği Değişikliği ile Getirilen Yenilikler/Değişiklikler

•  Atık Yağlar İle İlgili Yasaklar

Atık motor yağları dahil atık yağlar ile bu yağların işlenmesi sonucu çıkan atıkların insan ve çevreye zarar verecek şekilde sahada boşaltılması veya yenisi ile değiştirilmesi, depolanması, doğrudan veya dolaylı bir biçimde yüzeysel sular ile yeraltı suyuna, denizlere, drenaj sistemleri ile toprağa verilmesi, fuel-oil veya diğer sıvı yakıtlara karıştırılması ve mevcut düzenlemeler ile belirlenen limitleri aşarak hava kirliliğine neden olacak şekilde işlenmesi veya yakılması yasaktır.

• Kirletme Yasağı

Atıkların izin verilen tesisler dışında geri kazanılması, bertaraf edilmesi ve/veya ettirilmesi; toprağa, denizlere, göllere, akarsulara ve benzeri alıcı ortamlara dökülmesi, dolgu yapılması ve depolanması suretiyle çevrenin kirletilmesi yasaktır.

• Neleri Kapsar ?

Yönetmelik, EK-1’de belirtilen I., II. ve III. kategori atık yağların üretimi, geçici depolanması, toplanması, taşınması, işlenmesi, bertarafı, ithalat ve ihracatı ile transit geçişine ilişkin yasak, sınırlama ve yükümlülükleri, alınacak önlemleri, yapılacak denetimleri  kapsar.

•  Atık Yağ Nasıl Oluşur ?

Herhangi bir madeni yağ veya herhangi sentetik yağ sanayide veya sanayi dışı alanlarda özellikle yağlama amacı ile belli bir süre kullanım sonucu kimyasal ve fiziksel olarak kirlenir ve orijinal özelliğini kaybeder. Yağ, içindeki katkı maddelerinin kırılması, normal kullanım esnasında kir, metal sürtünmeleri, su veya kimyasallarla karışarak kirlenir ve rengi koyulaşarak kullanılamaz duruma gelir. Yağ zamanla uzun kullanımdan dolayı iyi performans göstermez. Dolayısıyla motorun daha iyi iş yapabilmesi için kullanılmış yağ, yeni yağla değiştirilir.

• Atık Yağların Sınıflandırılması

• I. Kategori Atık Yağ: Bu kategoride yer alan atık yağlardaki PCB, toplam halojen ve ağır metal gibi kirleticiler aşağıdaki tabloda verilen sınır değerlerin altındadır. Bu kategorideki atık yağların öncelikle rejenerasyon ve rafinasyon yolu ile geri kazanımlarının sağlanması gerekmektedir. Bu kategorideki yağlar 21 nci maddede belirtilen koşullar nedeniyle enerji geri kazanımı amacıyla kullanılabilir.

• II. Kategori Atık Yağ: Bu kategorideki atık yağlar Bakanlıktan lisans almış tesislerde enerji geri kazanımı amacıyla kullanıma uygun atık yağlardır. Ancak klorür, toplam halojen ve PCB parametreleri aşılmayan endüstriyel atık yağların rejenerasyon ve rafinasyon yoluyla geri kazanımı mümkündür.

• III. Kategori Atık Yağ: Bu kategoride yer alan atık yağlardaki ağır metaller aşağıdaki tabloda verilen sınır değerlerin üzerindedir. Klorür ile toplam halojenler 2000 ppm’in, PCB ise 50 ppm’in üzerindedir. Rejenerasyon ve rafinasyona uygun olmayan, yakıt olarak kullanılması insan ve çevre sağlığı açısından risk yaratan ve lisanslı tehlikeli atık yakma tesislerinde yakılarak zararsız hale getirilmesi gereken atık yağlardır.

• Hangi Atık Yağ Hangi Kategoriye Girer ?

Çevre ve Orman Bakanlığı’nca yapılan atık yağ kategori belirleme çalışmaları neticesinde genel olarak:

• Makine yağlama yağları  1. Kategori
• Motor yağları (Araçlardan)  2. Kategori

Olarak belirlenmiştir.

(Bu çalışma ülke genelinden numuneler alınarak yapılmış olup bu numunelerin  analizlerinin sonuçları çoğunlukla karşısında belirtilen kategoride çıkmıştır. Bir atık yağın analiz sonucu illaki bu çalışma sonucu belirtilen kategoride çıkacak diye bir kural yoktur. Örneğin az kirlenmiş bir motor yağı 1. kategori çıkabilir.)

• Atık Yağların Kullanım Alanları

Kapsamda yer alan yağlar Yönetmelikle 3 kategoriye ayrılmıştır.

1. Kategori Atık Yağlar : Ürün ve enerji geri kazanımı yapılabilir.
2. Kategori Atık Yağlar: Enerji geri kazanımı yapılabilir. Klorür, toplam halojen ve PCB parametreleri aşılmayan endüstriyel yağların ürün geri kazanımı da yapılabilir.

III. Kategori Atık Yağlar: Tehlikeli atık yakma tesislerinde bertaraf edilmelidir.

• Atık Yağ Üreticisinin Yükümlülükleri

• Atık Yağ Üreticileri:
  

• Atık yağ üretimini en az düzeye indirecek şekilde gerekli tedbirleri almakla,
• Atık yağların lisans almış taşıyıcılar vasıtasıyla lisanslı bertaraf tesislerine gönderilerek bertaraf ettirilmesini sağlamakla,
• Atık yağların tesis dışına taşınmaları durumunda Ulusal Atık Taşıma Formu’nu doldurmakla,
• Atık yağlarını Yönetmelikte belirtilen şekilde geçici depolamakla,
• Atık motor yağı üreticileri hariç, atık yağlara ilişkin bir önceki yıla ait bilgileri içeren atık yağ beyan formunu doldurarak takip eden bir sonraki yılın şubat ayı sonuna kadar İl Çevre ve Orman Müdürlüğü’ne göndermekle ,
• Atık yağların taşınmasında üretici ile işleme veya bertaraf tesisi işletmecisi arasında uyuşmazlık  çıkması halinde, bu uyuşmazlık giderilemezse on beş gün içinde uyuşmazlığı il çevre ve orman müdürlüğüne ve Bakanlığa bildirmekle, bu süre içinde uyuşmazlığa konu olan atık yağları kendi depolarında muhafaza altına almakla Yükümlüdürler.
• Atık yağlarla ilgili kayıtlar 5 yıl süreyle saklanmalıdır.

• Atık Yağların Geçici Depolanması
  

• Atık yağlar geçirimsiz zemin üzerine yerleştirilmiş tanklar/konteynerler/variller içinde toplanır.
• Farklı kategorilerdeki atık yağlar ayrı kaplarda toplanırlarlar, bu atık yağlar birbirleriyle ve farklı atıklarla karıştırılmazlar.
• Atık yağ geçici depolama kapları göstergeli olup dökülmeye, sızmaya ve yağmura karşı önlem alınır.
• Atık yağ depolama kapları  kırmızı renkli olmalı ve  üzerinde “Atık Yağ” ibaresi yer almalıdır.

• Yağ Üretim Beyanı

Yağ üreticileri, bir önceki yıl piyasaya sürülen yağ miktarlarını EK-3’de yer alan Yağ Beyan Formu ile her yıl Şubat ayı sonuna kadar Bakanlığa bildirmekle yükümlüdür. Söz konusu bildirim yetkilendirilmiş kuruluşlar tarafından üyeleri adına topluca yapılabilir.

•  Atık Motor Yağlarının Toplanması

Atık motor yağları, motor yağı üreticileri veya bunların yetkilendirilmiş kuruluşları tarafından toplanır. Bunlar dışındaki gerçek ve tüzel kişiler tarafından atık motor yağları toplanmaz. Motor yağı üreticileri, ülkenin her yanından atık motor yağlarını toplayacak şekilde sistem kurmak ve bu sistemi etkin olarak çalıştırmakla yükümlüdür.

•  Atık Sanayi Yağlarının Toplanması

Her türlü sanayi dalından kaynaklanan atık sanayi yağlarının, kategori testleri yaptırılarak atık üreticisi tarafından uygun yöntemlerle işlenmesi veya bertaraf ettirilmesi sağlanır. Bu yağları işleyecek veya bertaraf edecek tesislerin Bakanlıktan lisans alması zorunludur.

• Atık Yağların Taşınması ve Taşıma Araçlarının Lisans Alma Zorunluluğu

Atık yağların taşınması ve taşıma araçlarının lisans almasına ilişkin esaslar 1/1/2010 tarihine kadar aşağıda yer alan hükümlere göre yürütülür.

• Atık Yağların Geri Kazanılması

Sadece I. kategori atık yağlar ve klorür, toplam halojen ve PCB parametreleri aşılmayan 2. Kategori endüstriyel atık yağlar rafinasyon ve rejenerasyon yolu ile geri kazanılabilir. Bu uygulama için Yönetmeliğin 20. maddesinde belirtilen şartları sağlayan tesislerin Çevre ve Orman Bakanlığı’ndan lisans alması gerekmektedir.

•  Rejenerasyon:  Bu işlem ile atık yağlardan her türlü kirletici, oksidan ürünleri, partiküller giderilerek ulusal veya uluslar arası standart ve şartnameler ile kullanım amacına uygun orijinal yağ elde edilir.

• Rafinasyon:  Bu işlemde ise destilasyon veya asit-kil rafinasyonu ile atık yağ geri kazanılır. Destilasyon işlemi, çöktürme, ısıtma, vakum, filtrasyon ve santrifüj aşamalarını içerir. Atık yağ, çöktürme tankında büyük partiküller çöktürülerek giderilir. Daha sonra yağ ısıtılır ve su, uçucu hidrokarbonlar ve askıda katı maddeler vakumlu filtre ile giderilir. Nötralizasyon ve demulfizasyondan sonra atık yağ 150 0C de ısıtılır. Filtrasyondan geçen partiküller santrifüj edilerek %90 oranında ürün elde edilir. Asit-kil rafineri işleminde ise yağ içindeki kirletici ve bozunma maddelerini gidermek için konsantre sülfürik asit karıştırılır. Bu işlem sonucunda çözünür olmayan kükürt içeren bileşikler oluşur ve reaktör tabanında çöker. Ürün daha sonra kireç veya kostik soda ile nötralize edilir. Rengini ağartmak için kil filtre edilir ve son vakum destilasyonla atık yağın rafinasyonu tamamlanır.

• Çevre Yönetimi Sisteminin Kurulması 

Bakanlıktan lisans almış olan mevcut rafinasyon ve rejenerasyon tesisleri, 20 inci maddenin birinci fıkrasının (k) bendi gereğince çevre yönetim sistemlerini bu Yönetmeliğin yayımı tarihinden itibaren bir yıl içinde kurmak ve buna ilişkin belgeyi Bakanlığa göndermekle yükümlüdür.

• Atık Yağların İlave Yakıt Olarak Kullanılması

1. ve II. kategori atık yağlar,

1. Çimento Fabrikalarında
2. Alçı Fabrikalarında
3. Kireç Fabrikalarında
4. Kil kurutma fırınlarında
5. Demir-Çelik yüksek fırınlarında
6. Enerji Santrallarında

Mevcut yakıta ilave edilerek kullanılabilir. Bu uygulama için Çevre ve Orman Bakanlığı’ndan lisans alınması gerekmektedir. Lisans değerlendirmesi EK-6’ daki belgelerle yapılır.